Wat kun je met B1?

Volgens het CEFR kunnen mensen op B1-niveau:

• de belangrijkste punten begrijpen in een verhaal over onderwerpen die ze regelmatig tegenkomen, bijvoorbeeld tijdens werk, op school of in hun vrije tijd;
• zich in de meeste situaties redden als ze door een land reizen waar die taal wordt gesproken;
• simpele teksten schrijven over onderwerpen waar ze bekend mee zijn of interesse in hebben;
• ervaringen, gebeurtenissen, dromen en ambities beschrijven;
• meningen en plannen onderbouwen en uitleggen.

Toegankelijk Nederlands

Er gaan schattingen rond over hoeveel mensen in ons land het Nederlands op B1-niveau beheersen. Vaak liggen die rond de 80 procent. Logische conclusie: wil je dat zo veel mogelijk mensen je boodschap begrijpen, schrijf dan op B1-niveau. Veel organisaties doen dat dus ook – waaronder de redactie van de website van de Rijksoverheid.

B1: een selectief begrip

Online kom je een hoop musts voor teksten op B1-niveau tegen. Van duidelijke koppen tot korte zinnen en van actieve gezegdes tot sprekende voorbeelden. Ook zijn er websites die je vertellen of een woord wel of niet B1 is. Handig. Het punt is alleen: het is allemaal niet zo zwart-wit. B1 is geen harde norm of absoluut gegeven; tekstbegrip hangt grotendeels van je lezer en zijn of haar relatie met het onderwerp af. Zo kunnen mensen vaak uitstekend op B1-niveau over hun werk lezen. Als dat kwantummechanica is, reken er dan maar op dat ze extreem ingewikkelde termen uit dat specialisme moeiteloos begrijpen. Maar ga er tegelijk vanuit dat ze zich met jargon uit – bijvoorbeeld – de medische wereld of cyberbranche amper raad weten.

Doe even normaal!

Het gaat er wat ons betreft niet om dat je makkelijk schrijft, maar dat je normaal schrijft. Letterlijk, volgens de norm die je doelgroep hanteert. Ofwel: schrijf zoals je klanten praten, en stem dáár zaken als woordkeus en zinslengte op af. Zo maak je teksten toegankelijk voor de mensen voor wie ze ook daadwerkelijk bedoeld zijn. Natuurlijk is de doelgroep van het Rijk nogal aan de brede kant, namelijk alle Nederlanders. En dus is het een goed idee om generieke overheidscommunicatie geschikt te maken voor lezers op B1-niveau. Maar hoeveel organisaties richten zich nou op zó veel mensen tegelijk, met uiteenlopende kennis, achtergrond en opleiding? Precies, bijna geen enkele. Daarom is B1 geen blinde must, maar een strategische keuze – gebaseerd op hoe goed je je klanten kent.

Altijd simpel is simpelweg te simpel

Om nog even op de overheid terug te komen: die communiceert natuurlijk ook niet altijd met alle burgers tegelijk. In een vacaturetekst voor een ervaren IT-specialist spreken ze geen loodgieters of hr professionals aan. Maak je die tekst te simpel door al het jargon weg te laten, dan loop je de kans om je specifieke doelgroep kwijt te raken. Die nemen de functie namelijk minder serieus als uit de beschrijving niet blijkt hoe complex, uitdagend en geavanceerd het werk is – daar heb je die specialistische taal juist voor nodig.

Met wie praat je eigenlijk?

Het belangrijkste is dus dat je niet ten koste van alles simpel communiceert; je moet praten zoals je doelgroep praat. En dus wéten hoe je doelgroep praat. Daar kom je achter door te googelen of collega’s mee te laten kijken. Maar wat nog beter werkt: vraag het je lezers zelf. Ben je regelmatig op zoek naar – noem eens wat – data engineers? Vraag dan aan data engineers van welke taal ze warm worden. Of ontwerp een test met verschillende varianten en kijk welke het meest aanslaat. Op die manier ontdek je wat B1 voor jouw doelgroep inhoudt. En dus hoe je teksten schrijft die wérken.